POSTAWA ZASADNICZA I SWOBODNA

Postawa zasadnicza -  to pozycja przyjmowana przez strażaków do wykonania nakazanych czynności lub do wystąpień służbowych.
W postawie zasadniczej strażak stoi nieruchomo. Ciężar ciała spoczywa równomiernie na obu stopach. Pięty są złączone, stopy zaś rozwarte na szerokość środkowej części podeszwy buta. Nogi w kolanach wyprostowane, mięśnie nóg lekko naprężone. Tułów wyprostowany. Brzuch lekko wciągnięty, ramiona cofnięte do tylu - na jednakowej wysokości i równolegle do linii frontu. Ręce opuszczone i wyprostowane w łokciach. Palce zwarte i wyprostowane (Rys. 3); palec środkowy ułożony wzdłuż szwu spodni (spódnicy). Głowa podniesiona, wzrok skierowany na wprost, usta zamknięte.

Postawę zasadniczą Strażak przyjmuje na komendę "BACZNOŚĆ" oraz bez tej komendy w następujących przypadkach:
1) na zapowiedź komendy nie poprzedzonej komendą "BACZNOŚĆ";
2) po wykonaniu komendy "ZBIÓRKA";
3) podczas wydawania lub otrzymywania rozkazów;
4) podczas składania meldunku i przedstawiania się;
5) podczas oddawania honorów w miejscu;
6) podczas podawania komend w miejscu;
7) podczas rozmowy z przełożonym lub starszym.

Postawa swobodna - to pozycja umożliwiająca strażakowi częściowy odpoczynek podczas wykonywania regulaminowych czynności, wystąpień służbowych
oraz uroczystości.
Przyjmuje się ją na komendę "SPOCZNIJ" oraz samoczynnie w sytuacjach określonych w regulaminach, np. po odliczeniu.
1) Na komendę "SPOCZNIJ" strażak energicznie wysuwa lewą nogę w lewo w skos na odległość równą połowie długości stopy.
Ciężar ciała spoczywa na prawej nodze. Ręce opuszczone swobodnie. Strażak ma swobodę ruchów, lecz nie wolno mu rozmawiać w szyku.
2) Podczas oficjalnych wystąpień strażak wysuwając nogę w lewo skos wykonuje lekkie przybicie, po czym cofa nogę i stawia stopy jak w postawie zasadniczej. W razie potrzeby poprawia umundurowanie, a także równanie i krycie.
3) Strażak przyjmuje postawę swobodną w rozkroku tylko podczas długotrwałych zajęć szkoleniowych.
Przyjęcie postawy swobodnej w rozkroku wykonuje się wysuwając lewą nogę do przodu następnie dociągając ją ponownie do prawej nogi i odsuwając nogę lewą do boku z równoczesnym założeniem rąk z tyłu .

ZWROTY W MIEJSCU

Układ stóp w czasie wykonywania zwrotów w prawo.

Układ stóp w czasie wykonywania zwrotu w tył.

ZWROTY W MARSZU

Zwroty w marszu wykonuje się na komendę "W prawo - ZWROT" lub "W lewo - ZWROT".
1) Do wykonania w marszu zwrotu w prawo hasło komendy należy podać w chwili, gdy strażak stawia na ziemi prawą nogę. Na hasło strażak wykonuje jeszcze krok lewą nogą, po czym - w tempie jednego kroku - obraca się na czubkach obu butów o 900. Po wykonaniu zwrotu wyrzuca prawą nogę w przód, akcentuje pierwszy krok i maszeruje w nowym kierunku.
2) Do wykonania w marszu zwrotu w lewo hasło komendy należy podać w chwili, gdy strażak stawia na ziemi lewą nogę. Na hasło strażak wykonuje jeszcze krok prawą nogą, po czym - w tempie jednego kroku - obraca się na czubkach obu butów w lewo o 90o. Po wykonaniu zwrotu wyrzuca lewą nogę w przód, akcentuje pierwszy krok i maszeruje w nowym kierunku.

MARSZ

Strażak podczas marszu krokiem defiladowym widok a) z przodu, b) z boku.

Strażak maszerujący w miejscu widok a) z przodu, b) z boku.

WYSTĘPOWANIE Z SZYKU

1) Strażak wywołany z pierwszego szeregu, np.: "Strażak (nazwisko)", przyjmuje postawę zasadniczą i odpowiada głośno "Jestem". Na komendę "WYSTĄP" występuje trzy kroki na wprost (krokiem defiladowym) i staje w postawie zasadniczej.
Na jego miejsce wstępuje natychmiast stojący za nim strażak z drugiego szeregu (stawiając dwa kroki).
2) Strażak wskazany bez podania nazwiska wymienia swój stopień służbowy i nazwisko.
3) Strażak wywołany z drugiego szeregu (również skrzydłowy) robi wykrok lewą nogą, lewą ręką dotyka lewego ramienia swojego poprzednika, po czym cofa lewą nogę do prawej (na ten znak strażak pierwszego szeregu robi prawą nogą krok w prawo w skos do przodu). Następnie wywołany występuje pięć kroków: dwa kroki - krokiem zwykłym (wyrównując do frontu szyku), trzy kolejne zaś -krokiem defiladowym. Po przejściu wywołanego strażak pierwszego szeregu, który wystąpił krok w prawo w skos, wraca na swoje miejsce dając lewą nogą krok w lewo w skos do tyłu. Postępuje podobnie, gdy wywołany wraca na swoje miejsce.
4) Na komendę "WSTĄP" wywołany robi w tył zwrot, wraca na swoje miejsce w taki sam sposób, jak podczas występowania i przyjmuje taką postawę, jak pododdział. Strażak drugiego szeregu, zajmujący miejsce występującego wraca na swoje miejsce wykonując dwa kroki w tył.
5) Komendy "WYSTĄP" i "WSTĄP" podaje się również grupie strażaków. Jeżeli komenda "WYSTĄP" dotyczy kilku strażaków stojących w pierwszym szeregu, występują oni jednocześnie. Stojący obok siebie w drugim szeregu występują kolejno, zaczynając od prawego; natomiast strażacy, którzy nie stoją w tym szeregu obok siebie - jednocześnie. Na komendę "WSTĄP" wywołani strażacy robią w tył zwrot i wracają na swoje miejsce jednocześnie lub w kolejności występowania z szyku.
6) W wypadku ustawienia pododdziału w wąskim miejscu (korytarzu itp.) wywołany strażak (grupa) występuje krok przed szyk.
7) Strażak wywołany z trzeciego lub dalszego szeregu , na komendę "WYSTĄP" przechodzi za plecami strażaków swojego szeregu na prawą stronę kolumny lub na stronę wskazaną przez dowódcę. Następnie - maszerując wzdłuż skrzydła trójszeregu lub wzdłuż czoła kolumny - występuje trzy kroki przed front szyku. Strażak wywołany z czoła kolumny również występuje trzy kroki przed front szyku, a na jego miejsce wstępuje strażak kryjący go. Natomiast strażak wywołany z drugiego szeregu kolumny występuje w sposób podany dla dwuszeregu.
Na komendę "WSTĄP" strażak postępuje w sposób opisany w pkt. 4
8) Strażak wywołany z kolumny w marszu przechodzi za plecami strażaków swojego szeregu na prawą stronę kolumny i maszeruje na wysokości swojego szeregu w odstępie jednego kroku od prawoskrzydłowego. Wywołany w marszu do przełożonego podchodzi do niego z lewej strony. Jeżeli przełożony nie zatrzyma się, maszeruje obok niego (na tej samej wysokości) i po oddaniu honorów melduje się w marszu.
Na komendę "WSTĄP" oddaje honory, zatrzymuje się i po zwrocie w miejscu w odpowiednim kierunku wraca na swoje miejsce w szyku.
9) Na komendę "DO MNIE" lub np.: "Do kapitana (nazwisko)" strażak nie znajdujący się w szyku idzie krokiem zwykłym najkrótszą drogą do wzywającego, zatrzymuje się trzy kroki przed nim w postawie zasadniczej, oddaje honory i melduje się, np.: "Panie kapitanie, melduję się na rozkaz".
10) Strażak wywołany z szyku w miejscu opuszcza go jak przy występowaniu. Dalsze czynności wykonuje jak strażak wywołany spoza szyku.
Na komendę "WSTĄP" oddaje honory, robi zwrot w miejscu we właściwym kierunku i krokiem zwykłym wraca najkrótszą drogą na swoje miejsce.

ODDAWANIE HONORÓW (SALUTOWANIE)

   Strażacy oddają honory w nakryciu i bez nakrycia głowy - zarówno w miejscu, jak i w marszu.
   W miejscu, bez nakrycia głowy strażak frontuje, przyjmuje postawę zasadniczą i wykonuje energiczny skłon głowy. Po podejściu do przełożonego oraz przed odejściem od niego oddaje honory przez przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy.

Strażak salutujący w miejscu: a) w rogatywce, b) w kapeluszu.

   W miejscu, w nakryciu głowy strażak salutuje w postawie zasadniczej. Z chwilą zbliżenia się przełożonego na odległość trzech kroków frontuje w jego kierunku i podnosi szybkim ruchem do daszka czapki (obrzeża hełmu, beretu, kapelusza) prawą rękę tak ułożoną, aby przedramię i dłoń oraz złączone palce - wskazujący i środkowy - tworzyły linię prostą; pozostałe palce dłoni są złożone i przyciśnięte kciukiem. Wystającą część palca środkowego przykłada - od strony palca wskazującego - do brzegu daszka czapki (do obrzeża hełmu, beretu, kapelusza) nad kątem prawego oka; dłoń jest zwrócona ku przodowi, łokieć zaś skierowany w dół i na prawo w skos. Gdy przełożony minie strażaka, kończy on salutowanie, opuszczając szybkim ruchem rękę do położenia w postawie zasadniczej , po czym przyjmuje postawę swobodną. Salutując w miejscu (np. podczas meldowania się), przytrzymuje rękę przy nakryciu głowy przez sekundę.
    W marszu, w nakryciu głowy strażak salutuje z jednoczesnym zwróceniem głowy w stronę przełożonego, przy czym lewa ręka opuszczona wzdłuż osi tułowia pozostaje nieruchoma. Palce ręki są złączone i wyprostowane. Salutowanie rozpoczyna trzy kroki przed przełożonym, a kończy po minięciu go. Podczas wyprzedzania rozpoczyna salutowanie w momencie zrównania się z przełożonym, a kończy po przejściu trzech kroków. Jeżeli przełożony wyprzedza strażaka, ten zaczyna salutować w chwili zrównania się z przełożonym , a kończy po oddaleniu się przełożonego na odległość trzech kroków .
   W marszu, bez nakrycia głowy, strażak wykonuje energiczny skłon głowy w kierunku przełożonego w odległości trzech kroków.

MUSZTRA ZESPOŁOWA

    W celu ustawienia strażaków w szyku dowódca zarządza zbiórkę.
1) Na zapowiedź komendy, np.: "Pierwsza sekcja", lub na komendę "BACZNOŚĆ" strażacy zwracają się frontem do dowódcy i przyjmują postawę
zasadniczą. Następnie dowódca podaje zapowiedź, np.: "W dwuszeregu", i staje w postawie zasadniczej w miejscu, w którym chce ustawić pododdział. Na hasło "ZBIÓRKA" strażacy biegną do dowódcy i stają w nakazanym szyku, w postawie zasadniczej i w tym samym co on kierunku (jeżeli nie nakazał inaczej). Strażak prawoskrzydłowy staje z lewej strony dowódcy, a na zbiórce w kolumnie (rzędzie) - za nim. Rozpoczynając formowanie szyku, dowódca wychodzi przed front pododdziału na taką odległość, aby mógł objąć go wzrokiem lub wykonuje wykrok prawą nogą z jednoczesnym zwrotem w lewo.
2) W celu wyrównania i pokrycia w szyku, dowódca podaje komendę "SPOCZNIJ".
Dowódca może również nakazać zbiórkę w innym miejscu lub kierunku. Określa to w komendzie, np.: "Pierwsza sekcja, w dwuszeregu (w kolumnie dwójkowej), na drodze, prawe skrzydło (czoło) na wysokości trybuny, frontem do hangaru - ZBIÓRKA". Jeżeli zbiórkę nakazuje się ponownie, można podać komendę "Pierwsza sekcja, w dwuszeregu, na poprzednim miejscu - ZBIÓRKA".
3) W celu sformowania kolumnę w marszu - na komendę np.: "Druga sekcja, w kolumnie dwójkowej, za mną, w marszu - ZBIÓRKA" - dwójka czołowa maszeruje za dowódcą sekcji w odległości trzech kroków, reszta strażaków dołącza do niej.
4) Dowódca może również nakazać zbiórkę w wyznaczonym miejscu i kierunku marszu, podając komendę np.: "Druga sekcja, w kolumnie dwójkowej, na drodze w kierunku wsi, w marszu - ZBIÓRKA". Na komendę "ROZEJŚĆ SIĘ" strażacy natychmiast rozchodzą się w dowolnych kierunkach. Dowódca może w komendzie określić miejsce, w którym mają przebywać, np.: "Na łąkę - ROZEJŚĆ SIĘ", "Do namiotów (biegiem) - ROZEJŚĆ SIĘ", lub kierunek rozejścia się, np.: "Od czoła, w prawo - ROZEJŚĆ SIĘ", "W tył - ROZEJŚĆ SIĘ".
Równanie i krycie w szyku strażacy wykonują samoczynnie po komendzie "SPOCZNIJ" albo na komendę "Równaj - W PRAWO" wydaną po komendzie
"BACZNOŚĆ".
Na komendę "Równaj - W PRAWO" wszyscy strażacy jednocześnie i energicznie zwracają głowy w prawo, z wyjątkiem prawoskrzydłowego, i stają tak, aby prawym okiem widzieć tylko swego sąsiada, a lewym pierś czwartego od siebie. Po wyrównaniu, na komendę "BACZNOŚĆ" jednocześnie zwracają głowy na wprost.
Odliczanie stosuje się w celu ustalenia stanu liczbowego strażaków lub sformowania nowego szyku. Wykonuje się je na komendę np.: "Kolejno - ODLICZ", "Do dwóch - ODLICZ". Można także nakazać odliczanie do jakiejkolwiek liczby, np.: "Do trzech (pięciu, dziesięciu) - ODLICZ".
1) Na zapowiedź komendy strażacy przyjmują postawę zasadniczą.
2) Na hasło "ODLICZ" strażacy pierwszego szeregu zwracają jednocześnie głowy w prawo z wyjątkiem prawoskrzydłowego. Strażak prawoskrzydłowy pierwszego szeregu zwraca głowę w lewo i zaczyna odliczanie. Pozostali strażacy pierwszego szeregu, odwracając energicznie głowy z prawej na lewą stronę, podają kolejno liczby, po czym zwracają głowy na wprost i przyjmują postawę swobodną. Natomiast strażacy drugiego szeregu zwracają uwagę na podaną przez ich poprzedników liczbę, która także ich dotyczy, i wraz z nimi przyjmują postawę swobodną.
3) Jeżeli dwuszereg jest niepełny, to lewoskrzydłowy drugiego szeregu - po odliczeniu - zwraca głowę w kierunku dowódcy i melduje głośno: "Niepełny" lub "Pełny".
4) W celu sformowania kolumnę dwójkową ze strażaków maszerujących w rzędzie, stosuje się odliczanie w marszu na komendę "Do dwóch - ODLICZ". Strażacy odliczają wówczas, nie zmieniając tempa marszu, i kolejno zwracają głowy w lewo. W podobny sposób wykonuje się w marszu komendę "Kolejno - ODLICZ".
Odstępowanie nakazuje się, aby ułatwić przegląd strażaków lub zapewnić im większą swobodę ruchów w czasie ćwiczeń. Polega ono na zwiększeniu odstępów między strażakami o liczbę kroków podaną w komendzie, np. "Od prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego), pięć (dziesięć) kroków - ODSTĄP (biegiem - ODSTĄP)". Na hasło komendy strażacy - z wyjątkiem skrzydłowego, od którego zaczyna się odstępowanie - robią w lewo (prawo) zwrot i maszerują (biegną) w nakazanym kierunku, oglądając się przez lewe ramię - każdy na bezpośrednio za nim maszerującego (biegnącego) strażaka. Po jego zatrzymaniu się następny strażak robi tyle kroków, ile podano w komendzie. Następnie zatrzymuje się, robi w prawo (lewo) zwrot, wyrównuje i samorzutnie przyjmuje postawę swobodną.
1) Podczas odstępowania od środka wskazuje się strażaka, od którego należy rozpocząć wykonywanie tej czynności. Na komendę, np. "Od strażaka (nazwisko), krok - ODSTĄP" lub "Od strażaka (nazwisko), w prawo (w lewo), krok - ODSTĄP", wyznaczony strażak mówi "Jestem" i na sekundę podnosi lewą rękę do poziomu z dłonią ułożoną w płaszczyźnie pionowej.
2) Jeżeli pododdział jest ustawiony w dwuszeregu, lewą rękę podnosi do poziomu również strażak kryjący wskazanego z pierwszego szeregu.
Łączenie odbywa się w odwrotnym kierunku niż odstępowanie na komendę, np.: "Do prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" lub "Do strażaka (nazwisko) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" albo "Do strażaka (nazwisko) w lewo (w prawo) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)".
Przesunięcie szyku o krok w przód lub w tył odbywa się na komendę, np.: "Pierwsza sekcja, krok na wprost (w tył) - MARSZ". Strażacy robią krok w nakazanym kierunku, nie zmieniając frontu.
1) W celu przesunięcia szyku do przodu na odległość większą niż krok podaje się komendę, np.: "Sekcja, sześć kroków na wprost - MARSZ" lub - jeżeli nie podaje się liczby kroków - "Sekcja, na wprost - MARSZ".
2) W celu przesunięcia szyku w tył na odległość większą niż krok, najpierw należy podać komendę do wykonania zwrotu w tył, a następnie - dotyczącą przesunięcia.
3) Przesunięcie szyku w prawo (lewo) wykonuje się po zmianie frontu szyku.
Zmiany frontu ugrupowania rozwiniętego dokonuje się na komendę, np.: "Sekcja, w prawo (w lewo) zachodź - MARSZ". Strażak skrzydłowy nieruchomego skrzydła zachodzi w miejscu w prawo (w lewo) w takim tempie, aby maszerujący po okręgu mogli zachować równanie. Po dojściu sekcji do odpowiedniego miejsca dowódca podaje komendę "Sekcja - STÓJ". Zachodzenie odbywa się krokiem zwykłym.
Zmianę ugrupowania w miejscu nakazuje się, gdy strażacy stoją w postawie zasadniczej.
1) Z szeregu w rząd przechodzi się na komendę "W prawo - ZWROT", natomiast z rzędu do szeregu "W lewo - ZWROT".
2) Z szeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę "W dwójki, w prawo - ZWROT". Strażacy, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot w miejscu, a oznaczeni liczbą dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część zwrotu w prawo, po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i - dostawiając prawą nogę do lewej - stają na lewo od swych sąsiadów. Czynności te należy wykonywać w tempie podobnym jak zwroty czyli "na dwa tempa".
3) Z kolumny dwójkowej do szeregu powraca się na komendę "W szereg, w lewo -FRONT".
4) Strażacy, którzy podczas formowania dwójek robili zwrot w miejscu (oznaczeni liczbą jeden), wykonują na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta część zwrotu w lewo, po czym prawą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i -dostawiając lewą nogę do prawej - stają na prawo od swych sąsiadów. Strażacy oznaczeni liczbą dwa robią zwrot w lewo w miejscu.
5) Z dwuszeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę "W prawo - ZWROT", z kolumny dwójkowej do dwuszeregu natomiast na komendę "W
lewo - ZWROT".
a) Kolumnę dwójkową (rząd) z dwuszeregu (szeregu) formuje się zawsze w prawo; dwuszereg i szereg z kolumny dwójkowej (rzędu) - w lewo.
b) W marszu z kolumny dwójkowej w rząd przechodzi się na komendę "W rząd - W TYŁ". Strażacy z lewego rzędu przesuwają się w takt marszu za swych prawych sąsiadów, zachowując regulaminowe odległości. By ułatwić wykonanie tej czynności, strażacy poruszający się na końcu kolumny (w ogonie) samorzutnie zwalniają do chwili, kiedy odległości w kolumnie zostaną odpowiednio wyrównane.
6) Z rzędu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę "W dwójki -W PRZÓD". Strażacy, na których podczas odliczania wypadła liczba dwa, przesuwają się w przód na lewo od swych poprzedników. Ustawione w ten sposób dwójki dołączają i kryją dwójkę czołową, która skraca krok bez komendy. Po przyjęciu regulaminowych odstępów i odległości podaje się komendę "Zwykły - KROK".

Opracowano na podstawie Regulaminu Musztry CSPSP.